ZINOTEKA – archiwum polskich zinów

Tytuł: Rzeźpospolita
Autor: Piotr Dorosiński
Rok wydania: 2021
Wydawnictwo: In Rock

Pora na mega zaległą recenzje, która powinna pojawić się już dawno temu, ale jakoś tak schodziło. Mowa o książce Piotra Dorosińskiego „Rzeźpospolita”, która ukazała się niemal rok temu, kurz po premierze już opadł, pierwszy nakład dawno się skończył, może to dobra pora aby przypomnieć pozycję opornym. Najpierw koncepcja. Całość jest pomyślana jako próba charakterystyki polskiej sceny metalowej w latach 90-tych, zbudowana na wywiadach, przeprowadzonych face to face z osobami aktywnie tworzącymi scenę we wskazanym okresie. Mamy zatem rozmowy z członkami różnych zespołów, edytorami zinów i magazynów muzycznych, czy też właścicielami sklepów muzycznych, którzy sięgają pamięcią do wydarzeń i okoliczności związanych z ich udziałem w tym całym metalowym kociołku. Poza wywiadami jest jeszcze druga, skromniejsza objętościowo część w której są recenzje nagrań i krótkie charakterystyki mniej lub bardziej zapomnianych zespołów, które miały potencjał ale gdzieś przepadły w wirze życia. W tej części, to klawiatur zostało zaproszonych kliku gości, m.in. Maciej Krzywiński /Metal Hammer, Jarosław Giers/Rzeźnia czy Rafał Pasoń/Psychoneurosis.

Pierwsza część rozpoczyna się rozmową z Tomaszem Krajewskim, znanym chyba wszystkim z działalności pod szyldem Pagan Records, a wcześniej zina Holocaust. I to jest cios! Powiem więcej, to jest najmocniejszy cios całej, ponad 700-set stronicowej książki. Nie znam człowieka osobiście, ale jest na pewno świetnym rozmówcą, elokwentnym i poukładanym, jego wypowiedzi to prawdziwa ozdoba tej książki. Tomasz swobodnie płynie w wypowiedziach, łącząc wątki ściśle związane z polską sceną, zespołami czy poszczególnymi wydarzeniami z przeszłości z wątkami z życia osobistego i barwnymi wycieczkami w realia czasów do których wraca pamięcią. No po prostu rewelacja! Po Tomaszu następuje kilkanaście kolejnych rozmów, większość z nich jest również udana, ale żadna nie dorównuje tej pierwszej opowieści. Co ciekawe, wywiady z niektórymi zespołami są przeprowadzone jednocześnie z kilkom członkami, np. Vader czy Lux Occulta, co daje taki fajny, uzupełniający się obraz tych samych spraw związanych z działalnością bandu. Dobór osób do wywiadów w mojej ocenie trafiony. Piotr dobrał przekrojową reprezentację sceny, reprezentujących różne style muzyczne, jest Death i Black Metal, jest grind, trochę Thrashu i klimatów, trochę okołometalowych dziwactw w postaci Atrocious Filth i Kobong. Są wreszcie zespoły które również przeze mnie uważane za najbardziej istotne dla sceny w latach 90-tych, vide Pandemonium, Vader czy Armagedon. Jest nawet mega niedoceniony Taranis, też bardzo dobry zapis rozmowy, wyjaśniający kulisy ich krótkiej, zbyt krótkiej, działalności. Warto podkreślić że pytania w każdym wywiadzie są dopracowane, Piotr musiał odrobić wcześniej lekcje, żeby to opracować – w niektórych przypadkach to z pytań dowiemy się więcej niż z odpowiedzi 😊 Ale jako całość daje fajny obraz rzeczywistości lat 90-tych, zarówno tej związanej z muzyka jak i codziennymi sprawami. W poszczególnych wypowiedziach widać też różne motywacje, oczekiwania, priorytety poszczególnych osób, fajne jest zderzenie tego co mówi np. Mariusz Kmiolek ze swym podejściem, nazwijmy to biznesowym, z tym co mówią muzycy na temat oczekiwań względem grania w zespole i osiągania kolejnych etapów działalności. Całość uzupełniają elementy graficzne z epoki, skany zdjęć, flyerów, plakatów, okładek demosów. Co ciekawe, wiele tych materiałów nie było nigdy wcześniej publicznie prezentowane, są też prawdziwe unikaty – skan listu / niepublikowanego wywiadu z nieżyjącym już Żubrem, projekt koszulki Dark Opera czy skany nietuzinkowych kopert w których zespoły prowadziły korespondencje m.in. Vader, Tarland czy Necrobiosis. Jak dla mnie – super sprawa!

Druga część, dotycząca konkretnych pozycji fonograficznych i zespołów, również zaczyna się najmocniejszym tekstem (przypadek?). Jest to notka o staszowskim Manslaughter, brawurowo napisana przez samego Piotra, tu też mamy mnóstwo osobistych wspomnień związanych z początkami jego muzycznej edukacji i wsiąkania w metalową subkulturę. W tle oczywiści działalność lokalnego zespołu i ich perypetie. Rewelacyjnie się to czyta i pewnie osoby dużo młodsze, nie znające realiów opisywanych czasów będą usatysfakcjonowane. Kilka kolejnych opowiastek jest równie z zajmujących m.in. tarnowski Condemnation, Holy Death czy Insane. Kawał historii polskiej sceny! Recenzji jest ponad 20, kilka z nich powstało z udziałem wspomnianych gości, a całość zamykają wspominki Rafał Soni Pasonia z Psychoneurosis, który jak wiadomo opuścił już ten padół i scenę. RIP.

No i na koniec zastrzeżenia, żeby nie było laurki he he. Podstawowe jest takie, że książka jest… za krótka, he he, bo chciałoby się poczytać jeszcze o kilku zespołach, zapoznać się ze spojrzeniem na scenę z punktu widzenia kilku nieobecnych, a na pewno istotnych osób. Mam tu na myśli muzyków np. Cezara / Christ Agony, Bariela z Imperator (choć to bardziej lata 80-te), sądzę że Nergal też by swoje dorzucił. Nie ma też osób tworzących duże pisma /wytwórnie np. Michała /Mystic Art, Pawła/ Morbid Noizz, czy w końcu Michała z Vox Mortiis Magazine/ Vox Mortiis Festival. Brak też reprezentantów głębszego podziemia np. Piastola /Infernal Death zine, Gizma/Necrologus zine czy Szkieletora (wiadomo skąd) i ich punktu widzenia spod powierzchni. Jest to zarzut, ale wiadomo że nie wszyscy mogli (albo chcieli) wziąć udział w przedsięwzięciu pod szyldem „Rzeźpospolita.” Z drugiej strony, robi to świetne miejsce pod drugą, uzupełniającą część książki. Czytałbym 😊 Drugie, większe zastrzeżenie, to oprawa graficzna książki, jakaś taka nieprzekonująca, sprawiająca wrażenie przygotowania „na kolanie”, po świetnej okładce i tematycznym logo spodziewałem się znacznie więcej, jakiegoś pomysłu na całość. A tu jest co najwyżej poprawnie, merytorycznie fajne rzeczy, ale reprodukcje są zbyt małe, a flyery po prostu grzecznie, geometrycznie poukładane, nie wygląda interesująco. No i jak to się to ma do tych burzliwych, gniewnych czasów i agresywnej muzyki? To na pewno można było zrobić lepiej.

Dobra, kończąc już, zapraszam wszystkich którzy książki jeszcze nie czytali do lektury – na pewno warto wydać te parę złotych, poświęcić czas na czytanie i przenieść się swoistym wehikułem do lat 90-tych! Natomiast autora zapraszam do przygotowania drugiej części – na pewno warto, czytelnicy się znajdą! Można by tez pomyśleć o jakimś uzupełnieniu do książki w postaci audio (przekrojowa składanka, płyta lub może nawet kaseta kompilacyjna) lub video (jest trochę zapisów koncertów z epoki, powrzucanych już do sieci, ale też pewnie drzemiących jeszcze w archiwach różnych osób).

---

---

Bonus do wersji de luxe